مناره زیار متعلق به دوران سلجوقی بلندترین بنای قدیمی واقع در منطقه شرق اصفهان است که در حدود 33 کیلومتری اصفهان، یک کیلومتری شرق روستای زیار و در 600 متری ساحل جنوبی بستر زاینده رود واقع شده است که روبروی آن در شمال رودخانه، منظره مسجد و مناره برسیان قابل مشاهده است.
مناره زیار بر روی تکه پایه آجری و هشت گوشه در سه طبقه بنا شده است. دو طبقه فوقانی مناره با استفاده از شیوه قطار بندی تزئین شده است، در پایه مناره مسجدی وجود داشته که اثری از آن در دست نیست.
مناره زیار تنها نمونه مناره‌های سه طبقه اصفهان است که تاکنون به حالت اصلی خود باقی مانده و در آن تصرف و مداخله‌ای نشده و خرابی هم کمتر در آن راه یافته است.
ارتفاع آن بالغ بر 50 متر است و 160 پله دارد. سال ساختمان آن در کتیبه‌های موجود منار ذکر نشده ولی آقای مایرون بمنت سمیث که راجع به مناره‌های اصفهان تحقیقاتی نموده سال ساخت آن را پس از مقایسه با سایر مناره‌های این دوره از نظر معماری و نوع تزئینات و آرایش آن همزمان با ساخت مناره ساربان و بین سال‌های 550 تا 688 هجری می‌داند.
این منار سلجوقی یک بنای آجری است که ساق آن تا ارتفاع سه متری هشت ضلعی و بقیه بدنه منار به‌صورت گرد بوده و بالاترین نقطه منار به‌صورت یک مکعب است که چنین شکلی فقط در این منار وجود دارد. این بنا بر روی یک سکوی هشت ضلعی بزرگ بنا شده است. قطر بدنه منار در پایین در حدود چهار متر و در بالاترین نقطه حدود یک متر هست.
منار دارای سه طبقه است که دو طبقه آن دارای پله و طبقه بالایی بدون پله است. طبقه اول و دوم دارای تاج به دور منار است. پله‌های منار به‌صورت مارپیچ با گردش بر خلاف عقربه‌های ساعت بالا رفته و در طول مسیر دریچه‌هایی برای نور و تهویه هوا در بدنه منار تعبیه شده است.
تزئینات: بدنه منار جمعاً دارای 20 ردیف تزئینات زیبای آجر کاری است: طبقه اول 10 ردیف + تاج اول = 11 ردیف (ردیف هشتم کاشی نوشته فیروزه‌ای آیات قرآن). ردیف اول ساق هشت ضلعی است و در ردیف دوم رو به قبله مربع بزرگی قرار دارد که محل کتیبه بوده است.
طبقه دوم 5 ردیف + تاج دوم = 6 ردیف (ردیف چهارم کاشی نوشته بوده که بیشتر آن ریخته است)
طبقه سوم شامل دو ردیف در بدنه گرد منار و یک ردیف کلاهک مکعب شکل که بر روی آن به سمت قبله کلمه «الله» با کاشی فیروزه‌ای نوشته شده است.
در ورودی منار به سمت غرب است و در بالای هر دو تاج دو دریچه به سمت جنوب (قبله) قرار دارد. همچنین در بالای تاج دوم سه پنجره به سمت‌های شمال، شرق و غرب وجود دارد.
از کف تا طبقه اول 122 پله و 9 دریچه تهویه و نور قرار دارد و تاج بیرونی دورادور به پهنای حدود 60 سانتیمتر است.
از طبقه اول تا دوم 38 پله و 2 دریچه تهویه و نور قرار دارد و تاج بیرونی دورادور به پهنای حدود 40 سانتیمتر است.
از طبقه دوم تا نوک منار بدون پله است و در حدود 5 متر ارتفاع دارد.
پهنای اولین پله حدود 80 و پهنای آخرین پله حدود 40 سانتیمتر است و ارتفاع پله‌ها بین 25 تا 27 سانتیمتر هست.
ارتفاع تقریبی منار در حدود 47 متر یا بیشتر است + سکوی پائینی که در حدود 60 تا 70 سانتیمتر ارتفاع دارد.
کل مجموعه بر روی یک بلندی واقع است که از زمین‌های اطراف آن در حدود نزدیک به یک تا دو متر اختلاف ارتفاع دارد. دورادور منار را زمین‌های کشاورزی احاطه کرده است. منار کمی به سمت قبله انحراف پیدا کرده است.
ویژگی خاص منار زیار این است که برخلاف دیگر منارها که توسط ساختمان‌ها احاطه شده‌اند، این منار در میان دشت وسیعی قرار دارد و از هر کجای این دشت که بنگری جلوه خاصی دارد.
کتیبه این مناره در قسمت فوقانی آن به خط کوفی برجسته با کاشی فیروزه‌ای بر زمینه آجر ساده شامل آیه 33 سوره فصلت است به شرح زیر
” بسم الله الرحمن الرحیم و من احسن قولا ممن دعا الی الله و عمل صالحاً و قال اننی من المسلمین – الله ربی
