سیمای کلی بخش جلگه: بخش جلگه به مرکزیت شهر هرند از توابع شهرستان اصفهان از شمال به بخش کوهپایه ، از جنوب به بخش جرقویه سفلی و جرقویه علیا ، از شرق به بخش بن رود و از غرب به بخش مرکزی اصفهان محدود و بین ۳۲ درجه و ۱۰ دقیقه تا ۳۳ درجه و ۴۴ دقیقه عرض شمالی از خط استوا و ۵۲ درجه تا ۵۳ درجه و ۴ دقیقه طول شرقی از نصفالنهار گرینویچ با وسعت تقریبی ۲۰۰۰ کیلومترمربع شرق شهرستان اصفهان قرار دارد و ارتفاع بلندی آن از سطح دریا ۱۵۰۰ متر میباشد .
این بخش دارای دو شهر هرند (مرکز بخش) و شهر اژیه بالغبر ۹۰ روستا ، مزرعه و مکان در قالب دو دهستان بنامهای امامزاده عبدالعزیز و رودشت تشکیل گردیده است . این منطقه بهواسطه قرار گرفتن در حاشیه کویر متأثر از آبوهوای کویری یعنی تابستانهای گرم و خشک و زمستانهای نیمه سرد و بارندگی در آن ناچیز است . عوارض طبیعی بهجز عبور رودخانه زایندهرود چیزی به چشم نمیخورد که این امر سبب شده بخش به دو منطقه کویری و جلگهای تقسیم شود و در قسمت شمال (کویری) فقط شهر هرند و روستای قهی با بیش از بیست رشته قنات و در قسمت جنوب شهر اژیه و بقیه روستاها در کنار رودخانه زایندهرود که با آب آن کشاورزی رونق خاصی دارد. راهآهن سرا سری اصفهان – کرمان از شمال بخش عبور کرده و به اصفهان و کاشان متصل میشود.
وضعیت جمعیت بخش : طبق آمار موجود جمعیت منطقه ۲۲۰۰۰ نفر برآورد میشود که شامل ۲۶۰۰ خانوار شهری با جمعیت ۱۱۱۵۱ نفر که در شهرهای هرند و اژیه ساکن و ۲۲۰۰ خانوار روستایی با جمعیت ۱۰۸۴۹ نفر در ۲۶ نقطه روستایی سکونت دارند.
اوضاع اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی: از بعد فرهنگی مردم منطقه بهویژه مرکز بخش اکثریت باسواد و بالغبر ۶۰۰۰ نفر دانشآموز در مقاطع مختلف تحصیلی به کسب علم و دانش اشتغال دارند. اهالی بخش مسلمان شیعیمذهب هستند و ازلحاظ اعتقادات به اصول و مبانی اسلام همانند مرکز استان و شهرستان بوده و برای شعائر اسلامی کوشا و ساعی که وجود تکایا و مساجد بسیار مؤید آن است و تعداد زیادی از افراد تحصیلکرده در علوم حوزوی و علوم کلاسیک در سطح دکترا ، مهندسی و کارشناسی در بسیاری از نقاط کشور میباشند.
زبان متداول اهالی بخش فارسی و محلی است که علاوه بر فارسی به گویش محلی نیز تکلم میکنند. از مشاهیر مهم شهر هرند میتوان از ابوالعلا سهلویه هرندی از استادان بزرگ در علوم صرف و نحو در زمان سلجوقیان همزمان با دوران سلطنت سلطان معزالدین ابوالفتح ملکشاه سلجوقی ، بدیعالزمان هرندی از دبیران معروف در بارگاه شاهعباس صفوی ، ملامهدی سبیل سوخته از دستیاران علامه مجلسی معاصر سلسله صفویه و سلطان الاطباء و ملک الاطباء فرزندان میرزا جلال هرندی معاصر ناصرالدینشاه قاجار ، میرزا عبدالعلی نحوی هرندی یکی از ادبای زبان عرب و یکی از استادان آیتالله شهید مدرس ، حاج ملأ عبدالله هرندی معروف به حاجآقا ، حاج ملأ نعمت هرندی، حاج میرزا عباس نحوی ، میرزا ابو تراب هرندی از سلسله نحویهای هرند اشاره کرد.
همچنین به آقا محمدجعفر هرندی فرزند حاج ملأ مهدی بن حاج محمد ظهیر بن حاج سمیع ابن حاج خدابخش نواده بدیعالزمان هرندی متوفی به سال ۱۰۴۹ ، مولی بدیع هرندی مؤلف شرح صحیفه سجادیه موسوم به ریاض العابدین ، محمدتقی بن حسین هرندی شیخ داماد حاج ملا عبدالله هرندی مؤلف دلایل الدین ، میرزا عبدالحسین بن محمدتقی هرندی خوشنویس از اساتید خط متوفی به سال ۱۳۲۶ (ه.ق) ، حاجآقا شمسالدین فرزند حاج ملأ عبدالله (حاجآقا) هرندی فاضل و عالم و امام یکی از مساجد محله شهشهان و از شاگردان پدر خود متوفی ۱۳۶۰ (ه . ق) در تهران ، مولی محمدصادق معروف به فاضل هرندی مؤلف کتاب زاد الواعظین را نام برد. و دیگر حاج شیخ یحیی فاضل هرندی ، حاج سید محمدحسین حسینی ،حاج شیخ شکرالله محقق ، حاج شیخ محمدحسین شریعت از علمای معاصر بوده و متوفی گردیدهاند.
از آقای رضا کلانتر قریشی هرندی دبیر بازنشسته و شاعر فعلی نیز میتوان یادکرد. لازم به ذکر است مشاهیر متعددی از شهر اژیه برخاستهاند و بیشتر از علمای دین بودهاند که در این مقوله فهرستوار به ذکر نامآورترین آنها میپردازیم.
عضدالدین اژیه ای فقیه و استاد حوزه علمیه شیراز به سال ۸۰۰ هجری قمری آخوند میرزا محمد شریف معروف به شریف مجتهد سنه ۱۰۵۰ (ه . ق) همعصر محمدتقی مجلسی
ملأ علیاکبر اژهای عالم مجتهد ۱۲۸۰ (ه .ق)
میرزاعلی محمد اژهای بزرگ و فرزند ایشان آقا میرزا محمد حسینی اژیه ای و نوه ایشان حضرت آیتالله اژهای ساکن اصفهان که همگی از امامان جماعت مسجد علی (مسجد عتیقه) اصفهان بودهاند
شیخ محمدحسن معروف به فاضل هندی به نقل از کتاب زیده المعارف نوشته ملأ علیاکبر اژیه ای از اژیه بوده است .
مردم منطقه در همه ادوار در خط ولایت بودهاند و یکی از سربازان رشید اسلام بنام رضا صفارهرندی عضو فعال فدائیان اسلام و یار نزدیک شهید نواب صفوی در کشتن حسنعلی منصور نقش به سزایی ایفا نمود و اولین شهید تقدیمی از سال ۱۳۴۲ هرند و بیعت با امام راحل بود.
در به ثمر رسیدن پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در مهرومومهای ۵۷ و ۵۶ شهر هرند یکی از محورهای مهم و مرکز تجمع و سخنرانیها و راهپیماییهای مردم منطقه بوده و بارها میزبان شخصیتهای بزرگ روحانی ،علمی و سیاسی و مردم شهرها و روستاهای مجاور بود.
از افتخارات مهم این منطقه در طول هشت سال دفاع مقدس کمک شایان توجه مردم به جبهههای نور علیه ظلمت ، اعزام بسیجیان ، رزمندگان و تقدیم بیش از یکصد و بیست شهید ، دهها جانباز ، آزاده ، تقدیم نظام مقدس جمهوری اسلامی بوده است .
تاریخ این محل باوجود آثار بعضی از ساختمانها و نام قنوات و مزارع موجود مثل خوادینان بشنق آباد ، چذاب به قبل از اسلام تعلق دارد و از مشاهیر قبل از اسلام باید اشاره کرد که آب سا یکی از وزرای اردشیر بابکان از شهر هرند بوده است . آثار تاریخی بعد از اسلام در شهر هرند و منطقه باقیمانده و یا تخریبشده عبارتاند از : بقعه متبرکه امامزاده اسحاق(ع) هرند ، بازارچههای هرند ،مساجد جامع ، سادات ، امام ، کبیر ، چهار باب آبانبار هرند ، پل تاریخی بر روی رودخانه در شهر اژیه ،کبوتر خانههای اطراف اژیه ، رباط شاهعباسی روستای امامزاده عبدالعزیز ، آستانه امامزاده عبدالعزیز ، رأس الحسین روستای امامزاده عبدالعزیز ،مسجد تخریبشده جامع شهر اژیه ، خانههای قدیمی و امامزادهها و آثار تاریخی دیگر در روستای باستانی قهی .
اوضاع اقتصادی : امرارمعاش اکثریت اهالی این منطقه بیشتر از طریق کشاورزی ، دامداری و در مراحل بعد صنایعدستی و کارگری است . بنابراین با توجه به مطالب فوق مردم شهر هرند عمدتاً به کارهای فرهنگی ، خدماتی ، تجاری باوجود داشتن صدها دستگاه کامیون خصوصاً در امر حملونقل فعالیت بیشتری دارند. لکن حدود ۴۰ سال قبل اولین کارخانه ریسندگی پشم هرند احداث و راهاندازی گردید که جمعی کارگر به آن پیوستند و پسازآن کارخانه پنبهپاککنی و کارگاههای مختلف دیگر رونق یافت. در شهرک صنعتی هرند نیز پس از پیروزی انقلاب واحدهای مختلف تولیدی احداث و بخش صنعت توسعه بیشتری یافت به گونه ایکه بهجز واحدهای فرش ماشینی ، ریسندگی پشم ، کارخانه دیگری ازجمله کارخانه آرد ۲۰۰۰ تنی شروع به فعالیت نمود.
در روستای قهی کارخانههایی در شهرک صنعتی احداث و راهاندازی شد ولی اکثریت سکنه مناطق حاشیه زایندهرود با داشتن زمینهای مستعد و مرغوب ۱۵ هزار هکتار از زمینهای موجود زیر کشت رفته و بیش از ۹۰% مردم به شغل شریف کشاورزی اشتغال و در کنار کشاورزی به دامداری نیز میپردازند. اخیراً با احداث کانالهای جدید کشاورزی انبوه متقاضیان زمین کشاورزی بومی و غیربومی به ادارات منابع طبیعی و امور اراضی مراجعه و تابهحال هکتارها زمین دریافت نمودهاند که میتوان ادعا کرد کشاورزی این منطقه آیندهای روشن را نوید میدهد بهطوریکه در حال حاضر بیش از ۳۵% گندم تحویلی کشاورزان به سیلوها در شهرستان اصفهان از این محل تأمین میگردد و از عمده محصولات تولیدی گندم ، جو ، ذرت ، پنبه ، گلرنگ ، علوفه و اندکی محصولات دیگر است.
خانمهای خانهدار و دختران با داشتن دار قالی در اکثریت منازل به بافت فرشهای نفیس مشغول هستند . شهرها و روستاهای منطقه همگی از نعمت برق سرا سری ، آب شرب بهداشتی از طرح آب اصفهان بزرگ و دفاتر مخابراتی بهرهمندمی باشند.
راههای ارتباطی : راه ارتباطی مرکز بخش با مرکز شهرستان و استان به دو صورت انجام میپذیرد. اولی از طریق کوهپایه به محور اصلی اصفهان – نائین و دومی از سهراهی روستای سیان و عبور از بخش مرکزی به شهر اصفهان متصل میشود که هر دو این محورها آسفالت و تردد بیشتر اهالی از جاده دوم انجام میگردد . ضمناً راههای ارتباطی بین بخشهای مجاور همگی آسفالت و مسیرهای درون بخشی نیز اکثراً زیرسازی و آسفالت شده است. ضمناً فاصله شهر هرند تا اصفهان ۹۰ کیلومتر و فاصله شهر اژیه تا مرکز بخش ۱۴ کیلومتر و فاصله مرکز دهستان امامزاده عبدالعزیز تا هرند ۲۲ کیلومتر میباشد .
امکانات خدماتی واداری موجود در بخش جلگه : ۱- بخشداری ۲- شهرداری هرند ۳- شهرداری اژیه ۴- اداره برق هرند ۵- اداره مخابرات هرند ۶- دفتر پست هرند ۷- اداره بهزیستی هرند ۸- کمیته امداد امام (ره) بخش جلگه ۹- اداره آموزشوپرورش منطقه جلگه ۱۰- اداره امور مالیاتی بخش جلگه ۱۱- تأمین اجتماعی هرند ۱۲- کلانتری هرند ۱۳- پاسگاه اژیه ۱۴- اداره تربیتبدنی بخش جلگه ۱۵- جهاد کشاورزی هرند ۱۶- مرکز خدمات جهاد کشاورزی امامزاده عبدالعزیز ۱۷- سازمان تبلیغات اسلامی هرند ۱۸- اداره آب فای هرند ۱۹- اداره آب فای اژیه ۲۰- کتابخانه عمومی هرند ۲۱- کتابخانه عمومی اژیه ۲۲- نمایندگی ثبتاحوال جلگه ۲۳- حوزه مقاومت بسیج هرند ۲۴- حوزه مقاومت بسیج اژیه ۲۵- مرکز بهداشتی درمانی هرند ۲۶- زایشگاه هرند ۲۷- داروخانه هرند ۲۸- مرکز بهداشتی ، درمانی اژیه ۲۹- داروخانه اژیه
۳۰- دفاتر مخابراتی ۳۱- خانههای بهداشت ۳۲- مرکز بهداشتی ، درمانی امامزاده عبدالعزیز ۳۳- داروخانه روستای امامزاده عبدالعزیز ۳۴- شرکتهای تعاونی روستایی هرند ، اژیه و امامزاده عبدالعزیز ۳۵- شرکتهای تعاونی فرش دستباف هرند و امامزاده عبدالعزیز ۳۶- شرکت تعاونی کامیون داران شهید بهشتی هرند ۳۷- شرکت تعاونی فرهنگیان ۳۸- نمایندگیهای بیمه ایران و دانا ۳۹- دفتر پست هرند ۴۰- دفتر پست اژیه ۴۱- دهداری امامزاده عبدالعزیز ۴۲- دهداری رودشت ۴۳- مرکز فنی و حرفهای هرند ۴۴- پمپبنزین هرند ۴۵- پمپبنزین اژیه ۴۶- دفتر اسناد رسمی ۴۷- بانک ملی هرند ۴۸- بانک صادرات هرند ۴۹- بانک ملت هرند ۵۰- بانک کشاورزی هرند ۵۱- بانک رفاه کارگران هرند ۵۲- بانک صادرات اژیه ۵۳- بانک کشاورزی اژیه ۵۴- بانک ملت اژیه ۵۵- بانک کشاورزی امامزاده عبدالعزیز ۵۶- بانک صادرات امامزاده عبدالعزیز